Paris 2024 Olimpiyatları’nda atış tarzıyla dünya çapında fenomen haline gelen Yusuf Dikeç’in pozu, İsrail’in Gazze’deki katliamına dikkati çeken yaratıcı aktivizm uygulamalarına da örnek oldu.
İsrail’in Gazze’ye yaptığı saldırılar bütün dünyada tepki çekerken, saldırıların başladığı günden bugüne gerçekleştirilen yaratıcı aktivizm (creative extremism) örnekleri, katliamlar karşısındaki duyarlılığın artmasında önemli rol oynadı.
Olimpiyatlarda karışık takım 10 metre havalı tabanca kategorisinde Şevval İlayda Tarhan’la beraber gümüş madalya kazanan milli atıcı Yusuf Dikeç’in atış tarzı, İsrail’in Gazze’de yaptığı katliama dikkati çeken çizim ve animasyonlara konu oluyor.
Sosyal medyada yoğun etkileşime giren bir görselde, Dikeç, 10 metre havalı tabanca kadınlar kategorisinde gümüş madalya kazanan Güney Koreli Kim Ye-ji ve bir İsrail askeri, olimpiyatlarda atış yaparken tasvir ediliyor.
Dikeç ve Kim’in bulunduğu kısımda atıcılar hedeflerini vururken onları izleyen ve ülkelerinin bayraklarını sallayan seyircilerin sevinci yer alıyor.
İsrail askerinin yer aldığı bölümde askerin hedef tahtasını değil onu takip eden tribündeki sivilleri ve hatta kediyi vurduğu görülüyor ve böylece görselde, İsrail’in Gazze’deki katliamına dikkat çekiliyor.
Dikeç, Netanyahu’ya atış yaparken sivil ayrımı yapması gerektiğini öğretmeye çalışıyor
Sosyal medyada ilgi gören bir diğer yaratıcı aktivizm örneği ise Dikeç’in İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya atış eğitimi verdiğini tasvir eden bir animasyon.
Animasyonda, Dikeç, Netanyahu’ya sadece hedefteki silahlı ve tehlikeli kişileri vurmasını, bunu yaparken sivilleri hedef almaması gerektiğini belirtiyor.
Ancak Netanyahu, elindeki tabancayla hedefte tasvir edilen silahlı bir kişi ile onun yanında telefonda konuşan bir sivile de ateş ediyor.
Dikeç’in, telefonda konuşan kişiyi vurduğunu ve onun bir sivil olduğunu hatırlatması üzerine Netanyahu, hedefteki sivilin bir casus olabileceğini savunuyor. Bunun üzerine Dikeç, Netanyahu’dan sadece elinde silah olan kişileri hedef almasını istiyor.
Sıradaki hedefte ise elinde silah olan bir adamın yanı sıra bir kadın ve bebeği yer alıyor. Netanyahu, yine hedefteki herkesi vuruyor.
Dikeç’in Netanyahu’nun kadını ve bebeğini vurduğunu söylemesi üzerine İsrail Başbakanı, kadına, “kötü adamın karısı” olduğunu düşünerek ateş ettiğini, bebeğin ise “büyüyünce intikam almak isteyebileceğini, bunu hep yaptıklarını” söyleyerek kendini savunuyor.
Yaratıcı aktivizm
Türkçeye “yaratıcı aşırılık” ya da “yaratıcı aktivizm” olarak çevrilen “creative extremism” kavramı sanatsal ifade ve eylem biçimlerinin sınırlarını zorlayan, genellikle radikal ve provokatif yaklaşımları içeriyor. Genellikle sanatçıların eserlerinde tercih ettiği yaratıcı aktivizm, sanatın sadece estetik bir deneyim olmasının ötesine geçip, toplumsal değişim ve bilinçlendirme aracı olarak kullanılmasını ifade ediyor. Bu eylem tarzında kişiler, bu yaklaşımla eserlerinde genellikle alışılmışın dışında malzemeler, performanslar veya mekanlar kullanarak dikkati çekici ve bazen rahatsız edici mesajlar iletmeye çalışıyor.
Tarihsel süreç içinde benzeri bir çok deneme olsa da İsrail’in Gazze’ye düzenlediği saldırılar sonrası yapılan yaratıcı aktivizm örnekleri, Gazze’deki gelişmelerin tüm dünyada ses getirmesinde büyük rol oynadı.
Protesto kapsamında Irak’ın başkenti Bağdat’ın merkezine yeni yıl dolayısıyla yerleştirilen dev çam ağacına İsrail’in Gazze’de öldürdüğü çocuklara dikkati çekmek için “kefenli çocuk maketleri” asıldı.
Bir diğer örnek ise Google’ın San Francisco ofisinin önünde toplanan protestocuların, Google markasının yazı karakteriyle hazırlanmış “genocide” (soykırım) yazılı kefenleri üzerlerine örterek kaldırımda hareketsiz uzanmaları oldu.
