AB, Türkiye’ye mülteciler için verdiği yardımların nasıl kullanıldığını inceledi ve verileri bir raporla ortaya koydu. Projelere dair sürdürülebilirlik eleştirisi yapılan raporda en çok mülteci olan iller listelendi, enflasyon vurgusu yapıldı.
Avrupa Birliği (AB), Türkiye’deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT) kapsamında Ankara’ya sağladığı mali desteğin nasıl kullanıldığını inceledi ve bulgularını bir raporda açıkladı. Raporda, 2017’den bu yana AB tarafından sağlanan 6 milyar euro FRIT yardımı dışında, 5.5 milyar euro insani yardım yapıldığı ve toplamda 11.5 milyar euroya ulaşan yardımların nerelere harcandığı detaylandırıldı. Ayrıca, mültecilere yönelik projelerin sürdürülebilirliği ve veri erişiminde yaşanan zorluklar eleştirildi.
Raporda, “Suriyeli mültecilerin göçü sürerken, Afganistan’dan Türkiye’ye düzensiz girişlerin artması, ekonomik zorluklar yaşayan Türkiye’de mültecilerle halk arasında gerilimi artırıyor. 2023 Şubat depremlerinin ardından zorluklar ve gerilim daha da arttı. Bu ortamda raporumuz, FRIT tarafından desteklenen projelerin ve sağlanacak ek 3 milyar euroluk fonun etkinliğini ve verimliliğini geliştirmeye yardımcı olacaktır” denildi. Her bir projenin listelendiği raporda, fonlanan projelerin süreçlerine dair bilgilere de yer veriliyor.
Raporda enflasyon vurgusu Mayıs 2024 tarihli rapor, “Türkiye’deki mülteciler için araç: Mülteciler ve ev sahibi toplumlar için faydalı, ancak etki ve sürdürülebilirlik henüz sağlanmadı” başlığını taşıyor. Rapora göre, FRIT kapsamındaki 5,98 milyar euroluk yardımın yüzde 40,8’i (2 milyar 439,5 milyon euro) insani yardıma, yüzde 59,1’i (3 milyar 538,6 milyon euro) kalkınma yardımlarına harcandı. Programın genel olarak mülteci ihtiyaçlarını karşıladığı ancak uygulamada önemli gecikmeler olduğu belirtildi. “Proje maliyetleri sistematik olarak değerlendirilememiştir. Planlanan çıktılar sağlanmış olsa da Mali Yardım Programı’nın etkisi yeterince ölçülmemiştir ve sürdürülebilirlik şu ana kadar sadece altyapı projeleri için sağlanmış, eğitim, sağlık ve sosyo-ekonomik destek sektörlerindeki bazı projeler için sağlanamamıştır” ifadelerine yer verildi.
Raporda, Türkiye’deki yüksek enflasyonun birçok altyapı projesinin hedeflerine ulaşmasını engellediği ve bazı projelerin, fonların planlanan tarih sonrasında yaşanan yüksek enflasyon nedeniyle tamamlanamama tehlikesi taşıdığı belirtildi.
Mali Yardım Programının, 2016’dan bu yana kötüleşen AB-Türkiye ikili ilişkileri bağlamında uygulandığına dikkat çekildi. ECA raporu, “AB, Türkiye’nin hukukun üstünlüğü ve temel haklar konusunda gerilemesi, bazı AB üye devletleriyle ilişkilerinin bozulması ve Doğu Akdeniz’deki izinsiz sondaj faaliyetleri nedeniyle Türkiye’ye yaptırımlar ve kısıtlamalar getirmiştir” tespitini yaptı.
Kilis halkının %32,5’i mülteci ve sığınmacı Raporda yer alan haritaya göre, Türkiye’de nüfusuna oranla en fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan il Kilis. Kilis’in nüfusunun yüzde 32,5’ini mülteciler oluşturuyor. İkinci sırada nüfusunun yüzde 16,5’i mültecilerden oluşan Gaziantep yer alıyor. Hatay ise yüzde 14,2 mülteci oranı ile üçüncü sırada bulunuyor. Haritada, 300 bin ve üzeri mülteci yaşayan iki il; İstanbul ve Gaziantep olarak gösterildi.
